Ochotniczy ruch strażacki chlubnie zaznaczył swoje istnienie na kartach historii narodu i państwa polskiego. Przykłady poświęcenia w niesieniu ratunku i pomocy są udziałem licznej rzeszy strażaków ochotników, którzy swoją działalnością zyskują uznanie społeczne. Walka z żywiołem ognia i sił przyrody, ratowanie zdrowia, życia i mienia w obliczu wypadków, katastrof oraz zdarzeń losowych, to tylko część działalności Ochotniczych Straży Pożarnych. Członkowie OSP ponadto uczestniczą w kultywowaniu rodzimych tradycji i dorobku kulturalnego. Swoją działalnością wychowawczą docierają do młodzieży, którą organizują  we wspólnych działaniu dla dobra rodziny, środowiska i kraju. Wypełniając społeczną powinność strażacy ochotnicy spotykają się z życzliwym zainteresowaniem szerokiego grona sympatyków i dobroczyńców, którzy wspierają realizację celów Ochotniczych Straży Pożarnych i ich Związku.

Te wysoce pozytywne przykłady postaw strażaków znajdują między innymi uhonorowanie w przyznawanych im przez władze państwowe odznaczeniach. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP nadaje członkom OSP, działaczom Związku oraz osobom i instytucjom współuczestniczącym w realizacji zadań społecznego ratownictwa oraz przedsięwzięć programowych Związku następujące odznaczenia, odznaki i wyróżnienia:

ZŁOTY ZNAK ZWIĄZKU

nadawany jest członkom OSP, działaczom Związku OSP RP, osobom, instytucjom, organizacjom i oddziałom Związku OSP RP, które w sposób znaczący zasłużyły się w wypełnianiu misji Związku, jak również ochotniczym strażom pożarnym o co najmniej 100-letniej działalności.
Organ uprawniony do nadawania: Prezydium Zarządu Głównego
Warunki nadania odznaczenia:
1) znaczne zasługi w wypełnianiu misji Związku OSP RP
2) dla osób: posiadanie przynajmniej 10 lat Złotego Medalu „Za zasługi dla pożarnictwa”, dla OSP: 100-letni okres działalności

MEDAL HONOROWY IM. BOLESŁAWA CHOMICZA

stanowi formę wyróżnienia osób i organizacji szczególnie zasłużonych dla rozwoju i umacniania Związku OSP RP. Medal nadawany może być osobom, ochotniczym strażom pożarnym, organizacjom i instytucjom i oddziałom Związku, które wyróżniły się w realizacji celów Związku.
Organ uprawniony do nadawania: Prezydium Zarządu Głównego ZOSP RP
Warunki nadania odznaczenia: szczególne zasługi dla rozwoju i umocnienia Związku OSP RP. Medal powinien być nadawany i wręczany głównie z okazji obchodów jubileuszy OSP i Związku OSP RP.

MEDAL „ZA ZASŁUGI DLA POŻARNICTWA”

nadawany jest za wyróżniającą się działalność na rzecz ochrony przeciwpożarowej. Medal dzieli się na trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty. Medalem tym mogą być odznaczone OSP, ich członkowie oraz działacze Związku OSP RP, osoby, instytucje, organizacje oraz przedstawiciele służb mundurowych.
Organ uprawniony do nadawania: Prezydium Zarządu Głównego ZOSP RP, Prezydium Zarządu Wojewódzkiego ZOSP RP
Warunki nadania odznaczenia:
1) dla członków OSP biorących bezpośredni udział w działaniach ratowniczych – warunkiem nadania brązowego medalu jest posiadanie od 3 lat odznaki „Strażak Wzorowy”
2) pozostali członkowie OSP – po 10 latach działalności od osiągnięcia pełnoletności,
3) osoby, instytucje, organizacje oraz przedstawiciele służb mundurowych – po okresie co najmniej 10-letniej współpracy z OSP lub Związkiem OSP RP.
4) warunkiem nadania medalu wyższego stopnia jest posiadanie odznaczenia stopnia niższego przez co najmniej 5 lat
5) OSP wyróżniające się aktywną działalnością mogą być uhonorowane medalem „Za zasługi dla pożarnictwa”. Stopień medalu odpowiada jubileuszowi: za działalność co najmniej 25-letnią – brązowy, za działalność co najmniej 50-letnią – srebrny, za działalność co najmniej 75-letnią – złoty.

ODZNAKA „STRAŻAK WZOROWY”

może być nadawana tylko członkom OSP biorącym bezpośredni udział w działaniach ratowniczych. Członek OSP przewidziany do nadania tej odznaki powinien mieć złożone zgodnie ze statutem OSP przyrzeczenie (ślubowanie) członka czynnego (zwyczajnego) OSP, posiadać wyszkolenie odpowiadające aktualnie pełnionej funkcji, mieć co najmniej pięcioletni staż w działalności ratowniczo-gaśniczej, wykazać się wzorową działalnością, zaangażowaniem i godną postawą społeczną.
Organ uprawniony do nadawania: Prezydium Zarządu Oddziału Powiatowego ZOSP RP
Warunki nadania odznaczenia:
1) wyszkolenie uprawniające do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych
2) 5-letni staż w działalności ratowniczo-gaśniczyj

ODZNAKA „ZA WYSŁUGĘ LAT”

przewidziana jest dla członków ochotniczych straży pożarnych. Prawo do odznaki „Za Wysługę Lat” można uzyskać po 10 latach działalności, następną po 20 latach, a kolejne uzupełniane są w cyklu pięcioletnim oznaczeniem liczby lat w OSP (X,XX,XXV,XXX,XXXV,40,45,50,55,60,65,70,75). Okres naliczania wysługi lat w OSP nie może rozpocząć się przed ukończeniem 16-tego roku życia przez członka MDP.
Organ nadający: Prezydium Zarządu Oddziału Gminnego
Warunki nadania odznaczenia:
1) staż działalności w OSP zgodny ze stażem wnioskowanej odznaki
2) ukończone 26 lat

ODZNAKA „MŁODZIEŻOWA DRUŻYNA POŻARNICZA”

jest wyróżnieniem nadawanym członkom młodzieżowych drużyn pożarniczych za wzorową i aktywną działalność w drużynie przy ochotniczej straży pożarnej. Odznaka posiada trzy stopnie:

• pierwszy – brązowa
• drugi – srebrna
• trzeci – złota

Organ nadający: Prezydium Zarządu Oddziału Gminnego (równorzędnego)
Warunki nadawania odznaczenia:
1) pierwszego stopnia – możne być nadana po dwóch latach od momentu złożenia ślubowania,
2) drugiego stopnia – może być nadana po upływie co najmniej dwóch lat od uzyskania odznaki pierwszego stopnia,
3) trzeciego stopnia – może być nadana po upływie co najmniej dwóch lat od uzyskania odznaki drugiego stopnia.